Café e caffè

Di Renata Giovanoli-Semadeni.



Ai é tanci modi da paragiär al café. E er tanci modi da ’l bear.
As al pò fär cun al filtar, scaldand l’aua e pö la lasciand filträr träs la Melitta giol bucäl.
As al pò fär cun la canta eposta, indua ca ’s met l’aua ent al toch sota e la polvra giüsta sura. Pö as pizza la plata e as specia ca l’aua la boia e al vapur al passa träs la polvra e al vegna sü sot forma da café pü o meno fort.

La polvra ca resta indree, la pò gnir droväda ent l’ort, par tegnir davent lan furmiga.

Sünt i munt i lasciävan al fondacc gionfond la canta e i slungävan gió l’aua sü sura diversan volta.
I noss veil incura ca i rastävan senza denc is pasciantävan quasi soma cun pan e café cun gió ün bun got da lac.

Ai é ciäsa indua ca as beif al café istantaneo er clamaa café svelt. As met ün o doi sdunin da polvra istantanea gió la tazza e as svöida l’aua buìda sü sura.
Er chilò ai é qualità pü o meno forta. E pö ai é l’Incarom, masdaa cun cicoria, ca già lan nossa nona la baveivan güsgent, anca da moda e ca vegn anca bevü in tantan ciäsa.

Ai é gent ca beiv al café neir e gent ca ai met gió lac o crema da café. Ai é ci ca met gió zücar e ci ca al la beiv mär e parfin ci ca al la preferisc cun gió la grapa…

In Italia i beivan l’espresso, al ristretto, al macchiato caldo o freddo, al corretto in tanci modi e natüralment, specialment la duman cun la brioche, i tönn al cappuccino.
Fär ün bun cappuccino l’é ün’arte. Al prüm da tüt i fann ün espresso e pö i scaldan al lac el punto giüst, dopo il svöidan ent la tazza cun abilità, formand ün disegn: ün cor o ün pom.

Ün dì am sé rivaa ent ün restorant indua ca ün giuan al vèa pena scumanzaa e laurär el bar. I eran dree e ai mossar e paragiär i diferent café e al parèa ca al vess capii.
Pö l’é rivaa doi turista e i àn cumandaa ün espresso senza caffeina e ün caffè americano.
Al poar giuan nu l’à pü capii nagot!